Dieta cukrzycowa dla diabetyka. Jak jeść przy cukrzycy typu II?

Dieta jest bardzo istotnym elementem terapii cukrzycy. Warunkuje ona utrzymanie właściwego stężenia glukozy i tłuszczów (lipidów) we krwi oraz optymalne wartości ciśnienia tętniczego. Dieta cukrzycowa wbrew pozorom nie musi być rygorystyczna i nudna. Może przynieść wiele korzyści.

Główne zasady diety przy cukrzycy typu II

Węglowodany w diecie

Węglowodany są jedną z najważniejszych grup składników pokarmowych dla osób chorujących na cukrzycę, gdyż ich metabolizm bezpośrednio zależy od insuliny. Ważne jest, aby monitorować spożycie węglowodanów i wybierać te o niskim indeksie glikemicznym (IG). Należy unikać produktów bogatych w proste węglowodany, takie jak słodycze, napoje gazowane i białe pieczywo. Zamiast tego należy wybierać pełnoziarniste produkty zbożowe, warzywa o niskiej zawartości skrobi (np. szpinak, brokuły).

Tłuszcze w diecie

Zawartość tłuszczu w diecie chorego na cukrzycę powinna dostarczyć 30–35% wartości energetycznej diety. Najlepiej, aby dieta uwzględniała głównie tłuszcze pochodzenia roślinnego (orzechy, nasiona, pestki, oleje roślinne). Korzystne jest także spożywanie 2-3 porcji ryby tygodniowo. Warto pamiętać, że cukrzyca stanowi czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, więc należy ograniczać produkty dostarczające dużych ilości nasyconych kwasów tłuszczowych (masło, smalec, łój, tłuste mięso, przetwory mięsne, olej palmowy i kokosowy) i izomerów trans (czekolady, ciastka, zupy w proszku, margaryny twarde). Mają one niekorzystny wpływ na stężenie cholesterolu we krwi i mogą dodatkowo zwiększać ryzyko chorób serca.

Białko w diecie

Białka są ważne dla naprawy tkanek i produkcji hormonów. Najlepsze źródła białka to m.in. nabiał, mięso, ryby, jaja oraz nasiona roślin strączkowych. Energia pochodząca z białek powinna dostarczać ok. 15-25% kalorii spożywanych w ciągu dnia. Dobrymi zamiennikami mięsa są nasiona roślin strączkowych oraz soja (np. pod postacią tofu), które zawierają dużo białka, witamin oraz flawonoidów.

Częstotliwość posiłków

Wskazane jest spożywanie posiłków o stałych porach każdego dnia. Regularne jedzenie pomaga utrzymać stabilny poziom cukru we krwi i zapobiega gwałtownym wahaniom stężenia glukozy we krwi, dlatego też niewskazane są wszelkie głodówki i posty. Zaleca się jedzenie 5 posiłków co około 3-4 godziny.

Alkohol w diecie

Osoby z cukrzycą typu 2 powinny ostrożnie podchodzić do spożycia alkoholu. Alkohol może wpływać na poziom cukru we krwi i może prowadzić do hipoglikemii (zbyt niski poziom glukozy).

Dosalanie posiłków

Zawarty w soli sód przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego. WHO zaleca, aby maksymalna dzienna porcja soli powinna wynosić 5 g, czyli jedna płaska łyżeczka.

Zbilansowana dieta

Zaleca się, aby każdy posiłek składał się z produktu białkowego, węglowodanów o niskim IG, niewielkiej ilości zdrowych tłuszczów (najlepiej roślinnych) i sporej ilości warzyw. Tak zbilansowany posiłek nie powinien spowodować wahań w stężeniu glukozy.

Ograniczenie cukrów prostych

Cukry proste są szybko absorbowane przez organizm, co prowadzi do szybkiego wzrostu poziomu cukru we krwi. Obejmuje to produkty takie jak słodkie napoje, słodycze, białe pieczywo, biały ryż, a także niektóre owoce. Zaleca się zastąpienie cukrów prostych cukrami złożonymi, które są trawione wolniej i powodują mniej gwałtowne zmiany poziomu cukru we krwi.

Regularne nawadnianie organizmu

Woda jest konieczna do procesów metabolicznych w organizmie i wspomaga również usuwanie szkodliwych produktów przemiany materii z organizmu. Jej picie jest również bardzo ważne ze względu na zalecenie zwiększonego spożycia błonnika. Woda to także najlepszy zamiennik dla wszelkich słodkich napojów.

Korzyści płynące ze stosowania diety przy cukrzycy typu II

Kontrola poziomu cukru we krwi

Prawidłowo zbilansowana dieta to jeden z najważniejszych czynników pomagających kontrolować poziom glukozy we krwi. Regularne spożywanie zdrowych, zrównoważonych posiłków bogatych w błonnik, ubogich w cukry proste, może znacznie przyczynić się do utrzymania stabilnego poziomu cukru.

Zmniejszenie ryzyka powikłań

Niekontrolowany poziom cukru we krwi może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak choroby serca, udar mózgu, uszkodzenie nerwów (neuropatia), uszkodzenie nerek (nefropatia) oraz uszkodzenie oczu (retinopatia). Dobra dieta może pomóc zmniejszyć ryzyko tych powikłań poprzez utrzymanie poziomu cukru we krwi w normie.

Utrata masy ciała

Wiele osób z cukrzycą typu 2 ma również problemy z nadwagą lub otyłością. Zbilansowana dieta, skupiająca się na zdrowych wyborach żywieniowych, może pomóc w utracie nadmiaru masy ciała, co z kolei może pomóc poprawić kontrolę cukrzycy.

Poprawa ogólnego stanu zdrowia

Dieta zalecana dla osób z cukrzycą typu 2 obejmuje spożywanie dużej ilości warzyw, pełnoziarnistych produktów, białek roślinnych i zdrowych tłuszczów, które są korzystne dla serca i układu krążenia. Może również przyczynić się do poprawy innych parametrów zdrowotnych, takich jak ciśnienie krwi i poziom cholesterolu.

Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych

Przestrzeganie diety w cukrzycy typu 2 często prowadzi do wprowadzenia zdrowszych nawyków żywieniowych. Nauka o prawidłowym wyborze pokarmów, zrozumienie, jak różne pokarmy wpływają na poziom cukru we krwi, może pomóc nie tylko w kontroli cukrzycy, ale również w poprawie ogólnego stanu zdrowia.

Praktyczne wskazówki

• Dodanie do posiłków warzyw, będących źródłem błonnika pokarmowego, który pomaga w regulacji poziomu glukozy we krwi.

• Wybór zdrowszych metod gotowania, takie jak gotowanie na parze, pieczenie, grillowanie czy duszenie.

• Unikanie rozgotowania i rozdrabniania produktów skrobiowych np. do formy purée. Należy gotować al-dente.

• Przygotowywanie posiłków samodzielnie w domu, pomaga uniknąć ukrytych dodatków i nadmiaru soli czy cukru.

• Wybór mniej dojrzałych owoców (np. zielone banany zamiast tych przejrzałych).

• Unikanie przetworzonej żywności w formie sproszkowanej, rozpuszczalnej, płynnej, papkowatej (zupki, sosy, soki, musy owocowe) - produkty tego rodzaju błyskawicznie trafiają do krwioobiegu, co powoduje szybki wzrost glukozy we krwi.

Podsumowanie

Stosowanie odpowiedniej diety przy cukrzycy typu 2 przynosi szereg korzyści zdrowotnych. Kontrola poziomu glukozy, poprawa wrażliwości na insulinę, redukcja ryzyka powikłań oraz utrzymanie zdrowej masy ciała to tylko niektóre z zalet wynikających ze zdrowego odżywiania się. Dlatego ważne jest, aby pacjenci z cukrzycą typu 2 konsultowali się z dietetykiem lub lekarzem w celu dostosowania diety do swoich indywidualnych potrzeb i stanu zdrowia. Wprowadzenie zdrowych nawyków żywieniowych może znacząco poprawić jakość życia i pomóc w skutecznym leczeniu cukrzycy typu 2.

Bibliografia

1. Rekomendacje postępowania dietetycznego w cukrzycy. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Dietetyki 2017. Dietetyka 2017; 10

2. Kołpa M., Grochowska A., Kubik B., Stradomska K. Styl życia i wyrównanie metaboliczne u pacjentów z cukrzycą typu 2, a ryzyko powikłań przewlekłych tej choroby. Diabetologia Praktyczna 2018; 4(3):162–170.

3. Korzeniowska K., Jabłecka A. Cukrzyca (Część III). Dieta w cukrzycy. Farm, Współcz 2009; 2: 110–116.

4. Baranik A., Ostrowska L., 2011, Praktyczne zalecenia dotyczące żywienia chorych z cukrzycą typu 2 i otyłością, Forum Zaburzeń Metabolicznych, t. 2, nr 4, s. 222–230.

5. Cieloszczyk K., Zujko M.E., Witkowska A., 2011,Ocena sposobu żywienia pacjentów z cukrzycą typu 2, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLIV, nr 1, s. 89–94.

6. Magdalena Zegan, Ewa Michota-Katulska, Małgorzata Lewandowska, Iwona Boniecka, Rola podejmowanej aktywności fizycznej w profilaktyce oraz wspomaganiu leczenia otyłości oraz cukrzycy typu 2, Zakład Żywienia Człowieka, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Medycyna Rodzinna 4/2017, s. 273-278

7. Szostak W.B., Cichocka A. 2008, Leczenie dietą dorosłych chorych na cukrzycę, Diabetologia Praktyczna, t. 9, nr 1, s. 18–27.

8. Włodarek D., Głąbska D., 2010b, Spożycie warzyw i owoców przez chorych na cukrzycę typu 2, Diabetologia Praktyczna, t. 11, nr 6, s. 221–229.